4.2 Zadanie Posnera

Zadanie Posnera to paradygmat eksperymentalny wykorzystywany w badaniach procesów uwagi zaproponowany przez Michaela Posnera (Posner, 1980; Posner & Cohen, 1984). Paradygmat pozwala mierzyć zyski i koszty ogniskowania uwagi. Schemat eksperymentu Posnera obrazuje rysunek 1. Zadaniem osoby badanej jest wskazanie lokalizacji bodźca-celu. Przed pojawieniem się tego bodźca, następuje krótka prezentacja wskazówki. Wskazówka może sugerować poprawną lokalizację bodźca (warunek zgodny) lub wprowadzać osobę badaną w błąd, sugerując niepoprawną lokalizację bodźca (warunek niezgodny). Część prób nie zawiera wskazówki, co oznacza, że lokalizacja bodźca nie jest sugerowana wskazówką (warunek neutralny).

Warunki eksperymentalne w zadaniu Posnera:

  • Warunek zgodny: bodziec pojawia się po stronie sugerowanej przez wskazówkę;
  • Warunek niezgodny: bodziec pojawia się po stronie przeciwnej do strony sugerowanej przez wskazówkę;
  • Warunek neutralny: brak wskazówki;

Wskaźniki w zadaniu Posnera (rys. 2):

  • Zysk ogniskowania uwagi – zwiększenie efektywności przetwarzania bodźca w obszarze zogniskowania uwagi; wskaźnikiem jest krótszy czas reakcji i większa poprawność w warunku zgodnym (tj., gdy wskazówka sugeruje prawidłową lokalizację bodźca) w porównaniu do warunku neutralnego;
  • Koszt ogniskowania uwagi – obniżenie efektywności przetwarzania bodźca ze względu na błędne zogniskowanie uwagi; wskaźnikiem jest dłuższy czas reakcji i mniejsza poprawność w warunku niezgodnym (tj., gdy wskazówka sugeruje błędną lokalizację bodźca) w porównaniu do warunku neutralnego;

Wersje zadania Posnera:

Wskazówka może mieć postać strzałki (wskazówka symboliczna/egzogenna) lub ramki (wskazówka przestrzenna/endogenna).

Zadanie Posnera ze wskazówką symboliczną służy do badania uwagi wolicjonalnej, ponieważ uwaga ogniskuje się w lokalizacji zgodnej z informacją przekazywaną przez symbol. Ristic & Kingstone (2006) dowiedli, że jeśli wskazówka symboliczna częściej wskazuje błędną lokalizację niż poprawną, to zysk ogniskowania uwagi zanika. Innymi słowy, jeśli wskazówka symboliczna często wprowadza w błąd, przestaje podnosić efektywność działania i dlatego zaczyna być ignorowana.

Zadanie Posnera ze wskazówką przestrzenną służy do badania uwagi mimowolnej, ponieważ wskazówka automatycznie przechwytuje uwagę badanego do określonej lokalizacji (ze względu na nagłą zmianę w otoczeniu). Z tego powodu nie ma możliwości rezygnacji z podpowiedzi. Nawet jeżeli wskazówka przestrzenna wprowadza w błąd i obniża efektywność działania, to nie może zostać zignorowana, ponieważ jej percepcja jest automatyczna.

AutorPatrycja Kałamała
RecenzentMichał Wierzchoń

Opublikowano:
11 sierpnia 2017

Literatura cytowana

TAGI