7.3.2 Zasoby pamięci roboczej

Próbując odpowiedzieć na pytanie o mechanizm odpowiedzialny za proces alokacji zasobów systemu poznawczego oraz wyjaśniając niejednoznaczne wyniki badań dotyczących występowania efektu interferencji w sytuacji wykonywania dwóch zadań jednocześnie, można odwołać się do koncepcji zaproponowanej przez Baddeleya i Hitcha (1974). Twórcy tej koncepcji odwołują się do trójmagazynowego modelu pamięci Atkinsona i Shiffrina (1968). Chcąc jednak podkreślić aktywny charakter przetwarzania informacji oraz zaakcentować wykorzystywanie informacji gromadzonych we wstępnych etapach zapamiętywania, zmodyfikowali oni ten model wprowadzając, zamiast pamięci krótkotrwałej, pojęcie pamięci roboczej. Nie opisując szczegółowo ewolucji tego modelu, który można prześledzić w innych pracach (Baddeley, 1996; 2001) przedstawię jedynie najnowszą i najpełniejszą jego wersje. Opisując proces przetwarzania informacji, Baddeley (2001) wyróżnia centralny system wykonawczy oraz trzy podsystemy odpowiedzialne za krótkotrwałe magazynowanie informacji: (1) brudnopis wzrokowo-przestrzenny, (2) bufor epizodyczny oraz (3) pętlę fonologiczną.

Kluczową funkcję w koncepcji Baddeleya (2001) pełni centralny system wykonawczy. Jest to jego zdaniem system nadrzędny, koordynujący funkcjonowanie wszystkich pozostałych podsystemów pamięci roboczej. Baddeley (1996) wyróżnia cztery funkcje centralnego systemu wykonawczego: (1) koordynacja podsystemów pamięci roboczej, (2) przydzielanie zasobów uwagi podsystemom pamięci roboczej (3) selekcja informacji wejściowych oraz (4) aktywacja informacji przechowywanych w pamięci długotrwałej (za pośrednictwem buforu epizodycznego). Działalność centralnego wykonawcy prawdopodobnie związana jest z przetwarzaniem w centrum świadomości, a nawet bywa utożsamiana z samą świadomością (Maruszewski, 1996). Jedną z jego podstawowych funkcji jest przydzielanie “energii mentalnej” wykonywanym zadaniom (byłby to więc postulowany przez Kahnemana (1973) mechanizm alokacji zasobów uwagi). Baddeley zgadza się z Kahnemanem (1973), że mechanizm alokacji zasobów ma ograniczoną pojemność, a więc nie jest w stanie obsługiwać wielu procesów jednocześnie. Taka charakterystyka skłania do przewidywania występowania w sytuacji wykonywania dwóch zadań jednocześnie kosztów poznawczych przetwarzania informacji.

Brudnopis wzrokowo – przestrzenny jest zdaniem Baddeleya (1996) odpowiedzialny za przechowywanie (oraz aktywne powtarzanie) informacji wizualnych, takich jak kolory, kształty czy rozmiary. Baddeley zakłada, że przechowywanie tego typu informacji wymaga zaangażowania zasobów. Kolejny z podsystemów to – zaproponowany niedawno przez Baddeleya (1996) – bufor epizodyczny. Zdaniem autora jest to magazyn odpowiedzialny za krótkotrwałe przechowywanie informacji złożonych oraz komunikację pomiędzy pamięcią roboczą a pamięcią długotrwałą. Baddeley (2001) akcentuje szczególnie tą drugą funkcję, która jego zdaniem wyjaśnia mechanizm przetwarzania informacji złożonych wymagających wykorzystywania danych magazynowanych w pamięci trwałej (na przykład analizowanie zdań). Ostatnim podsystemem pamięci roboczej jest pętla fonologiczna. Jest ona odpowiedzialna za przechowywanie etykiet werbalnych. Baddeley (1996) uważa, że jedną z funkcji tego podsystemu jest powtarzanie przechowywanego materiału, co wymaga pewnej ilości zasobów.

Założenia koncepcji Baddeleya (2001) pozwalają na wyodrębnienie kosztów niespecyficznych związanych z przetwarzaniem informacji niezależnie od ich charakteru (koszty związane z ograniczeniami centralnego systemu wykonawczego) oraz kosztów specyficznych związanych z wykonywaniem określonych czynności poznawczych.

AutorMichał Wierzchoń
RecenzentMarcin Koculak

Opublikowano:
7 września 2018

SPIS TREŚCI
PDF

LITERATURA CYTOWANA

TAGI

CZYTAJ TEŻ